ÇOCUĞUM SARSICI HABERLERLE NASIL BAŞ EDECEK?
Anne-babalar çocuklarını olumsuz olaylardan, sıkıntılardan, tatsızlıklardan koruma arzusuyla hareket ederler. Ama bazen öyle durumlarla karşılaşılır ki, olumsuzlukları çocuklara yaklaştırmamak mümkün olmaz. Çocukları olumsuzluklarla baş edebilir şekilde destekleyebilmek böyle durumlarda daha da önem kazanır.
Bireysel ya da toplumsal olarak üzücü, sarsıcı, güvenlik algısını tehdit edici, travmatik olaylarla karşılaşıldığında çocukların baş etme mekanizmalarına destek olacak bir dizi temel prensibe dikkat etmek gerekir:
· Doğruları net, yalın, çocukların anlayabileceği dille anlatmak
· Çocuğun sorduğundan fazla ayrıntıya girmemek
· Çocuğun yaşına uygun bilgileri yine yaşına uygun bir dille anlatmak
· Çocuğun güvenliği ve korunması için her türlü tedbirin alındığını belirtmek
· Olmayacak vaatlerde bulunmamak
· Etkileyici görüntü ve seslerden mümkün olduğunca uzak durmasını sağlamak
· Çocuğun kendini ifade etmesine izin vermek
· Duygu ve davranış değişikliklerini izlemek, normal dışı tepkilerin süresinin uzaması durumunda profesyonel destek almak
Zorlayıcı durumlarla karşılaşınca etkilenen sadece çocuklar olmuyor. Çocuklara bakmak, destek olmak, hizmet vermekle sorumlu yetişkinler de sarsılıyorlar. Duygu yoğunluğunun yaşandığı zamanlarda doğru kararlar vermek ve uygun davranışları sergilemek kolay olmadığı için böyle durumlara rehberlik edebilecek önerileri dikkate almakta fayda var:
ÖZENLE UYGULAYIN
· Haberi siz verin. Çocuğunuzun haberi arkadaşından, televizyondan veya sosyal medyadan duymasındansa sizden duyması daha faydalı olur. Böylece ona gerçek bilgileri verebilirsiniz.
· Dürüst olun. Çocuğunuza yaşananları anlatırken veya çocuğunuzun sorularına cevap verirken elinizden geldiğince dürüst olun. Dürüst olmazsanız “uydurma” cevaplar verdiğinizi eninde sonunda anlayacaktır. Size olan güveni sarsılacak ve verdiğiniz güvenceler işe yaramayacaktır.
· Çocuğunuza duygularını ve düşüncelerini ifade etmesinde yardımcı olun. Çocuğunuzun sorduğu soruların, duygularının veya endişelerinin sizin için önemli olduğunu söyleyin. Bazı çocuklar konuşmak yerine resim çizerek, oyuncaklarla oynayarak, hikayeler veya şiirler yazarak duygularını veya düşüncelerini anlatabilirler.
· Sakin olmaya çalışın. Travmatik olayları çocuğunuzla aşırı duygusal bir şekilde konuşmanız çocuğunuzun anlatılanlardan çok duygularınıza dikkat etmesine ve duygularınızı bir sünger gibi emmesine neden olabilir. Sakin kalmanız söylediklerinizin çocuğunuz tarafından daha net anlaşılmasını sağlar. Unutmayın çocuklar ailelerini ve öğretmenlerini gözlemleyerek öğrenirler. Bu nedenle olaylara nasıl tepkiler verdiğiniz onlar için oldukça önemlidir. Sizin diğerler insanlarla olan konuşmalarınızı dinleyerek de öğrenebilirler.
· Güvence verin. Çocuğunuzla konuşurken ona güvence vermeye çalışın. Bu gibi olayların alışılmadık olduğunu söyleyin. Bu gibi olayların tekrarlanmaması için güvenlik önlemlerinin alındığını vurgulayın. Yardım edecek insanlar olduğunu anlatın. Bunlara ek olarak bu gibi olayların dikkatlice incelendiği, tekrar olmasını engellemek için nedenlerinin araştırıldığını söyleyebilirsiniz. Güvence verin ancak gerçekçi olmayan sözler vermeyin. Trajik olaylar hepimizi üzebilir ancak kötü deneyimlerden bir şeyler öğrenebiliriz ve daha güçlü olmak için birlikte çalışabiliriz.
· Çocuğunuzun gelişimine/yaşına uygun davranın. Çocuğunuzun anlayabileceği sözcükleri ve kavramları kullanmaya çalışın. Çok fazla bilgi vermeniz çocuğunuza fazla gelebilir. Bunun yerine çocuğunuzun sorularını cevaplamaya çalışın. Her şeye cevap veremeyebilirsiniz. Burada önemli olan çocuğunuzun sizi yanında hissetmesidir.
· Bilgileri tekrarlamaya hazır olun. Bunun gibi zor konuşmalar tek bir seferde bitmeyebilir veya bazı konuşulanların anlaşılması güç olabilir. Çocuğunuzun bu olayla baş edebilmesi için ihtiyacı olduğu kadar çok konuyu konuşmaya hazırlıklı olun. Çocuğunuzun aynı soruları tekrar tekrar sorması sizden bir çeşit güvence aradığını gösterebilir.
· Orada olun. Çocuğunuz üzüldüğünde onunla zaman geçirmeniz kendisini daha güvende hissetmesini sağlayabilir. Rutinler çocukları oldukça rahatlatır. Sıradan işleri ailece yapmak ise en etkili iyileşme yöntemlerinden biridir.
· Kaybedilen kişileri anın. Resim çizmek, ağaç dikmek, hikayeler paylaşmak veya balon serbest bırakmak çocuğunuz için bir kapanış/uğurlama sağlamak için olumlu yöntemlerdir. Çocuğunuza kaybedilen kişinin insanların kalbinde ve zihninde yaşamaya devam ettiğini vurgulamak önemlidir. İhtiyacı olanlara yardım etmenin iyileştirici bir etkisi olabilir.
ÖZENLE GÖZLEYİN
· İpuçlarını çocuğunuzdan alın. Yaşananlarla ilgili olarak duymuş olabileceği her şeyi ve duygularını söylemesini teşvik edin. Size soru sorması için elinizden geldiğince çok olanak verin. Üzücü detaylar içeren cevaplar için hazırlıklı olmanız yararlı olur. Buradaki amaç çocuğunuzun korkutucu hayaller kurmasını engellemektir.
· Fiziksel belirtilerini gözlemleyin. Birçok çocuk yaşadığı kaygıyı/endişeyi fiziksel ağrı (baş ağrısı veya karın ağrısı) olarak ifade eder. Herhangi bir tıbbi nedeni olmayan fiziksel ağrıların artması çocuğunuzun endişelendiğini gösterebilir.
ÖZENLE KAÇININ
· Yanlış bilgi vermeyin. Çocuğunuzu zor durumlardan korumak maksadıyla bile olsa doğru olmayan, çarpıtılmış bilgi vermeyin.
· Çocuğunuzun üzücü haberlere ve korkutucu görüntülere maruz kalmasını sınırlamaya çalışın. Bazı görüntü ve haberlerin tekrarlanması çocuğunuz için rahatsız edici veya kafa karıştırıcı olabilir.
Kaynakça
http://childmind.org/article/helping-children-cope-frightening-news/
https://psychiatry.org/news-room/apa-blogs/apa-blog/2015/08/talking-to-children-about-disasters